InformatieBruiner worden, beschermt dat tegen de zon?

Vaak wordt er gedacht dat we ons kunnen voorbereiden op UV-straling door nog even voor de vakantie onder de zonnebank te gaan. Nog even een kleurtje te krijgen zodat we niet zo snel verbranden wanneer we in het buitenland zijn of aan het strand gaan liggen. Maar is dit nou wel zo’n goed idee?

De functie van bruiner worden

Je lichaam heeft een prachtig beschermingsmechanisme door je pigmentcellen te activeren wanneer het in aanraking komt met UV-straling. Het krijgt via je huid een seintje dat er een ‘aanval’ op je cellen plaatsvindt, waarna de huid melanine (pigment) aanmaakt om zich te beschermen tegen nog meer UV-straling. Melanine kan namelijk straling absorberen om zo de genen die in de celkern liggen te behoeden voor schade. Dit melanine gaat aan de bovenkant van de cellen zitten om als een paraplu als het ware de cellen af te dekken.  Door de aanmaak van de melanine kleurt de huid bruiner. Daarnaast gaat het lichaam de buitenste huidlaag verdikken om zich extra te beschermen. Helaas is het probleem niet opgelost door deze beschermingsmechanismen.

Type UV-straling

Zodra UV-straling de huid raakt ontstaat er dus een nuttige reactie. Maar er zit ook nog een verschil in de stralingen die de zon afgeeft. Zodra UV-B op de huid komt wordt er een waterval aan processen in gang gezet. Denk hierbij aan de vitamine D en endorfine aanmaak (waardoor je je gelukkiger voelt). Maar tegenover die positieve gevolgen van UV-B staan ook de negatieve gevolgen zoals roodheid, verbranding en het veranderen van je DNA samenstelling. De endorfines die worden aangemaakt na UV-straling kunnen zelfs verslavend werken waardoor je langer en meer zonlicht wilt hebben.

UV-A zorgt voor directe kortdurende bruining, die niet beschermt tegen UV-straling. Na blootstelling aan UV-A ontstaan er vrije radicalen waardoor onze bescherming tegen UV-straling  weer afneemt. Deze straling heeft als groot nadeel dat dieper in de huid geraakt en hier onze cellen kan beschadigen. Het kan daardoor onze huid sneller verouderen door het aantasten van het collageen en voor een verstoorde verdeling van het pigment zorgen, waardoor pigmentvlekken en rimpels ontstaan. Deze vrij radicalen blijven zich zelfs ontwikkelen enkele uren nadat je de zon uit bent gegaan.

DNA

Zoals besproken vindt er altijd DNA verandering en aanmaak van vrije radicalen plaats na blootstelling aan UV-straling, echter zal de huid door middel van ‘reparatie’ eiwitten dit proberen te herstellen. Dit natuurlijke proces ontstaat al zodra je huid aan UV-straling wordt blootgesteld, dus zelfs al voor je verbrandt. Als deze reparatie niet zorgvuldig uitgevoerd wordt, de hoeveelheid schade teveel is of je lichaam dit te vaak moet doen, dan kan er weleens een foutje ontstaan in het repareren van jouw DNA. Dit kan er toe leiden dat een mutatie, en mogelijk huidkanker ontstaat. Bij een geringe hoeveelheid UV-straling kan het lichaam dit meestal netjes herstellen. Echter hoe vaker en langer je blootgesteld wordt aan UV-straling des te meer vrije radicalen en daarmee gepaarde DNA schade je oploopt en de kans op een mutatie (en huidkanker) toeneemt. Dit geldt voor zowel de zonnebank als zonlicht. Bij een zonverbranding is de hoeveelheid UV-straling teveel geweest en heeft er veel huidschade plaatsgevonden. Hoe snel je verbrandt hangt af van o.a. de zonkracht die dag, het moment van de dag en uw huidtype.

Voorbruinen

Wanneer er van nature minder melanine in de huid aanwezig is, is de bescherming tegen UV-straling lager. Door zonnebanken, die vaak veel UV-A in verhouding tot UV-B bevatten, en door bruinen vooraf kan je deze natuurlijke ‘basis’ hoeveelheid niet verhogen. Enkel het beschermingsmechanisme van het lichaam wordt geactiveerd en huidschade vindt hierbij al plaats. De hoeveelheid UV-straling bij elkaar opgeteld kan de kansen op een mutatie verhogen. Een donkere huid heeft een hogere basis bescherming, maar kan alsnog verbranden en huidschade oplopen. Daarnaast is het zo dat bij roodharigen en hele lichte huidtypen er een kans bestaat dat het lichaam niet de mogelijkheid heeft om het juiste type melanine aan te maken die bruining geeft. Zij zullen nog sneller huidschade oplopen en kunnen verbranden.

Conclusie

We kunnen hierdoor concluderen dat het niet verstandig is om te zonnen of zonnebanken voor een vakantie om je voor te bereiden. Je loopt hiermee juist meer huidschade op. Het opvolgen van adviezen om je te beschermen tegen UV-straling blijft dé beste methode om huidschade te voorkomen.

Geschreven door: Kim van Ooijen, huidtherapeut

Bronnen:
Nguyen, N.T. & Fisher, D.E. (2017). MITF and UV responses in skin: From pigmentation to addiction.
Yardman-Frank, J.M. & Fisher , D.E.(2020) Skin pigmentation and its control: From ultraviolet radiation to stem cells.